Najczęstsze choroby pasożytnicze i jak się ich pozbyć. Naturalnie.

Twoje problemy ze zdrowiem mogą być spowodowane przez pasożyty

Pomimo dużego spadku zakażeń w ciągu ostatnich 50 lat, choroby pasożytnicze są w Polsce nadal powszechne. Główną przyczyną rozpowszechniania się tych chorób jest brak higieny i edukacji zdrowotnej. Jednak nawet zachowując higienę i wszelkie środki ostrożności nie jesteśmy w stanie ustrzec się przed zarażeniem. Możliwości jest wiele, a pasożyty przez miliony lat ewolucji wypracowały skuteczne metody, żeby przenosić się z jednego gospodarza na nowego. 

Jak możesz się zarazić?

Do infekcji może dojść przez bezpośredni kontakt z osobą zarażoną i przeniesieniem jaj lub larw pasożyta do ust albo błonę śluzową, np. przez potarcie oka. Możemy zarazić się pijąc zanieczyszczoną wodę lub jedząc nieumyte owoce lub warzywa. Niektóre pasożyty mogą też przedostawać się aktywnie przez nieuszkodzoną skórę lub być przenoszone przez owady albo dostać się do naszych płuc z wdychanym kurzem, na którym znajdują się ich jaja.

Choroby pasożytnicze to nie tylko problem jelitowy

Istnieje kilkaset gatunków pasożytów atakujących człowieka. Od mikroskopijnych, żyjących wewnątrz naszych komórek pierwotniaków, do żyjących w jelitach człowieka robaków o długości niemal 15 metrów. Pasożyty nie ograniczają się jedynie do narządów wewnętrznych lub przewodu pokarmowego. Mogą zasiedlać praktycznie każdą część organizmu: nerki, oczy, płuca, wątrobę i inne narządy. Niektóre pasożyty bytują na powierzchni skóry i w jej głębszych warstwach, gruczołach, mieszkach włosowych albo na samych włosach.

Sama nazwa „pasożyt” pochodzi od greckiego słowa „parasitos” – współbiesiadnik, darmozjad. Pasożytami mogą być różne organizmy, nie tylko zwierzęta, ale również rośliny i grzyby. Jednak w tym przypadku chciałbym skupić się tylko na zwierzętach, a konkretnie: owsiku, gliście ludzkiej i włosogłówce, odpowiadającym za najczęściej występujące w Polsce choroby pasożytnicze.

Tres amigos, czyli trzy najbardziej powszechne w Polsce pasożyty

Owsik ludzki

Owsik ludzki (Enterobius vermicularis) to najczęściej występujący pasożyt wewnętrzny w Polsce. Szacuje się, że średnio zarażonych jest nim 18% populacji naszego kraju. Najczęściej występuje u dzieci – 38%, rzadziej u dorosłych, ok. 17%. W niektórych populacjach, np. domach dziecka, zarażenie tym pasożytem może sięgać nawet 100%. 

Owsiki są pasożytami bytującymi wyłącznie w jelicie grubym człowieka. Zarażenie owsicą następuje poprzez przeniesienie jajeczek pasożyta do ust. W związku ze świądem, który choroba powoduje, może dochodzić do nieświadomego przenoszenia jajeczek z okolic odbytu na skórę, ubranie i pościel, co powoduje szybkie rozprzestrzenienie się infekcji na inne osoby mieszkające w tym samym miejscu. Jajeczka pasożyta w temperaturze pokojowej zachowują zdolność zarażania nawet 3 przez trzy tygodnie, co dodatkowo zwiększa szansę infekcji.

Choroba ta jest więc bardzo powszechna w zamkniętych grupach, takich właśnie jak domy dziecka czy domy opieki społecznej, gdzie dochodzi do częstych kontaktów w tej samej grupie osób. Owsica nie jest może tak niebezpieczna jak inne choroby pasożytnicze, ale jest bardzo dokuczliwa. Objawami owsicy jest uporczywy świąd w okolicach odbytu, bezsenność, przewlekłe zmęczenie, ale również mogą być to problemy alergiczne, nadpobudliwość czy problemy z koncentracją. Leczenie tej choroby wymaga przede wszystkim restrykcyjnego zachowania higieny, usunięcia jajeczek pasożytów z pościeli, ubrań i innych przedmiotów, z którymi osoby zarażone mogły mieć kontakt. Bez tego pozbycie się pasożytów nie będzie możliwe, ponieważ będzie wciąż dochodziło do ponownych zakażeń, nawet jeśli usuniemy pasożyty z organizmu. 

Włosogłówka ludzka

Włosogłówka ludzka (Trichuris trichiura) to pospolity pasożyt zasiedlający jelito cienkie i grube. Człowiek nie jest jedynym nosicielem tego pasożyta, może on również infekować zwierzęta, w tym domowe koty i psy. Szacuje się, że na całym świecie włosogłówką zakażonych jest ponad miliard ludzi. Zakażenia te są szczególnie niebezpieczne dla dzieci w krajach, w których dochodzi do konfekcji innymi pasożytami, takimi jak np. tęgoryjcem czy malarią.

W Polsce włosogłówka jest drugim co do częstości występowania pasożytem infekującym ludzi. Szacunkowo, corocznie pasożytem tym może zarażać się od kilku do kilkunastu procent populacji. Jednak w niektórych środowiskach o niskim poziomie higieny, częstość zakażeń może dochodzić nawet do 90%. 

Włosogłówka, szczególnie na początku i przy stosunkowo niewielkiej liczbie pasożytów w organizmie może nie powodować zauważalnych objawów. Jednak po rozwinięciu się infekcji jest przyczyną bólów brzucha, nudności, śluzowo-krwistych biegunek, ogólnego osłabienia, stanów nerwicowych oraz upośledzenia pamięci i funkcji poznawczych u dzieci. Może też powodować bóle głowy, świąd skóry oraz zaburzeń łaknienia. Tak jak w przypadku owsika, przestrzeganie higieny jest podstawowym warunkiem pozwalającym na uniknięcie infekcji i umożliwia skuteczne leczenie infekcji tym pasożytem. Leczenie infekcji tym pasożytem jest dosyć kłopotliwe. Dlatego w tym przypadku, poza lekami naturalnymi rekomenduje się korzystanie też z leków syntetycznych, które poprawią skuteczność terapii.

Glista ludzka

Glista ludzka (Ascaris lumbricoides) to trzeci co do częstości występowania pasożyt infekujący ludzi w Polsce. Zakażenia tym pasożytem sięgają maksymalnie kilkunastu procent populacji i na szczęści ich liczba corocznie spada. Glistnica jest za to bardzo często występującą chorobą w krajach trzeciego świata, w których możliwości leczenia i zachowania higieny są bardzo ograniczone. W tych częściach świata zagrożonych może być nawet 90% populacji.

Do zarażenia glistą dochodzi poprzez kontakt z osoba zarażoną, przedmiotami lub wodą zanieczyszczoną jajeczkami tego pasożyta. Wprawdzie dorosłe osobniki glisty ludzkiej bytują w jelicie, ale cykl rozwojowy glisty jest bardzo inwazyjny i w jego trakcie może dochodzić do uszkodzenia wielu narządów. Larwy glisty przedostają się do krwiobiegu, mogą poważnie uszkadzać płuca, wątrobę, nerki i inne napotkane na swojej drodze narządy. Glisty to pasożyty powodujące wiele uporczywych dolegliwości, takich jak kaszel, bóle brzucha, stany zapalne, obrzęki i świąd skóry, reakcja alergiczne. Mogą być to również objawy ze strony układu nerwowego, bezsenność, nadpobudliwość i ogólne osłabienie. W skrajnych przypadkach może dochodzić nawet do dławienia lub niedrożności jelit spowodowanej fizycznym zablokowaniem przez masę pasożytów. Glista to bardzo duży robak. Jej dorosłe osobniki mogą osiągać długość nawet 30-40 cm, więc w przypadku, kiedy w przewodzie pokarmowym zamieszkuje kilkadziesiąt takich robaków może dochodzić do poważnych powikłań zdrowotnych.

Podobnie jak w przypadku owsików i włosogłówki, podstawową metodą zapobiegania infekcji jest przestrzeganie higieny osobistej. Szczególnie należy zwracać na to uwagę w rejonach endemicznych lub krajach, w których pasożyty te są bardzo powszechne. I podobnie w leczeniu. Nie jest możliwe pozbycie się infekcji, jeśli nie usunie się jaj pasożytów z przedmiotów i bielizny, a leczenia nie przeprowadzi się u wszystkich domowników.

Pasożytów możemy się pozbyć? Naturalnie!

Oczywiście istnieje wiele leków syntetycznych, którymi możemy leczyć choroby pasożytnicze. Można je dostać w każdej aptece. Jednak nie wszyscy chcą z nich korzystać i wolą stosować metody naturalne. I jest to jak najbardziej uzasadnione. Istnieje przynajmniej kilka roślin, których przeciwpasożytnicze działanie jest wykorzystywane od wieków. I co ważniejsze, ich działanie potwierdzają współczesne badania naukowe.

Dawniej, aby pozbyć się pasożytów stosowano wiele ciekawych rozwiązań, których skuteczności obecnie nikt normalny nie starałby się nawet potwierdzać. Zakres metod ‘terapeutycznych’ był dosyć szeroki. Poczynając od np. wtykania w odbyt pasków słoniny, poprzez lewatywę z metalicznej rtęci czy „juche z koziey żółci”, na karmieniu biednych pacjentów solą, octem i sproszkowanymi dżdżownicami kończąc. 

Na szczęście przetestowano też wiele roślin, z których cześć wykazuje faktyczne działanie przeciwpasożytnicze. Wyciągi czy ekstrakty z nich są obecnie składnikami wielu leków przeciwpasożytniczych. Rośliny te mogą być też stosowane w postaci wywarów, herbatek i nalewek.

Skuteczne leki naturalne mamy w zasięgu ręki

Choroby pasożytnicze możemy leczyć za pomocą wielu roślin. Są to przede wszystkim różne gatunki bylic: np. bylica polna (Artemisia campestris), bylica nadmorska (Artemisia maritime), bylica pospolita (Artemisia vulgaris), bylica roczna (Artemisia annua).

Z dobrym skutkiem można wykorzystać też inne pospolite rośliny, takie jak np.: ostróżeczka polna (Consolida regalis), kozłek lekarski (Valeriana officinalis), krwawnik pospolity (Achillea millefolium), jałowiec pospolity (Juniperus communis) i czosnek pospolity (Alium sativum).

Dwie z wymienionych roślin zasługują na szczególną uwagę. Wykazują silne działanie przeciwpasożytnicze w przypadku praktycznie wszystkich gatunków pasożytów i są dostępne w całej Polsce. Są to bylica piołun, znana szerzej pod nazwą ‘piołun’ i czosnek pospolity. W przypadku piołunu powinniśmy jednak zachować szczególną ostrożność. Przygotowując samodzielnie napar z tej rośliny lub wykorzystując ją w postaci suchej, musimy pamiętać, że zawiera ona bioaktywne substancje, których przedawkowanie może być niebezpieczne dla człowieka.

Czosnek to najprostszy lek na choroby pasożytnicze

Za to czosnek, nie dosyć, że dostępny jest w każdej kuchni i o każdej porze roku, to jest przy tym rośliną o bardzo dobrym profilu bezpieczeństwa. Wiele badań potwierdza skuteczność czosnku w leczeniu chorób pasożytniczych. Na przykład w jednym z nich udowodniono, że już 30 µg (mikrogramów) allicyny hamuje wzrost niektórych pasożytów. W innym badanu, w leczeniu parazytozy u dzieci, stosowano rozcieńczony w wodzie ekstrakt z surowego czosnku w dawce 5 ml/dziennie. Stwierdzono, że terapia ta była skuteczna i bezpieczna. Z kolei w badaniu na zwierzętach zainfekowanych Cryptosporidium stwierdzono, że w grupie, która przez cały okres badania dostawała czosnek zakażenie pasożytem było zahamowane, liczba cyst istotnie mniejsza, a stan jelit jest znacznie lepszy niż w grupie, której nie podawano czosnku.

Wg dostępnych źródeł, dobowa dawka czosnku wystarczająca do leczenia chorób pasożytniczych u człowieka nie powinna przekraczać 10-15 mg allicyny. Odpowiada to spożyciu ok. 3-5 gramów surowego czosnku (1-3 ząbki).

Poza tym, oprócz silnych właściwości przeciwpasożytniczych, bakterio i grzybobójczych, czosnek ma wiele innych cech prozdrowotnych. Wpływa pozytywnie na regulację poziomu lipidów, obniżając np. poziom LDL-cholesterolu i cukru we krwi, zmniejsza insulinooporność, działa pozytywnie w przypadku niealkoholowego stłuszczenia wątroby i regulująco na jelitową florę bakteryjną.

Dlatego, czosnek można rekomendować jako naturalny lek pierwszego wyboru w leczeniu chorób pasożytniczych, który przy okazji może dodatkowo przyczynić się do poprawy twojego zdrowia.

Piśmiennictwo:

1. Grabiński A.: Najczęściej występujące objawy i obraz rektoromanoskopowy w zarażeniu włosogłówką. Wiadomości Parazytologiczne, 1965.11.3. https://agro.icm.edu.pl/agro/ element/bwmeta1.element.agro-e069a512-80f0-4e74-ab57-287faafa6e7d
2. Klavina A. i wsp.: Traditional Latvian herbal medicinal plants used to treat parasite infections of small ruminants: A review. Vet World. 2021 Jun; 14(6): 1548–1558.
3. Hadaś E., Derda M.: Pasożyty – zagrożenie nadal aktualne. Probl Hig Epidemiol 2014, 95(1): 6-13.https://phie.pl/pdf/phe-2014/phe-2014-1-006.pdf
4. Jasonek J. i wsp.: Praktyczne aspekty rozpoznawania i leczenia najczęstszych chorób pasożytniczych. Family Medicine & Primary Care Review 2008, 10, 3: 887–892.
5. Dorosz E. Czym leczono robaczyce w XVI-XVIII stuleciu. Wiadomości Parazytologiczne 1974.20.4. https://agro.icm.edu.pl/agro/element/bwmeta1.element.agro-ddf6853b-2931-446d-9bc4-b53dac94d6fc
6. Singh A. i wsp.: Role of Herbal Plants in Prevention and Treatment of Parasitic Diseases. Journal of Scientific Research, Volume 64, Issue 1, 2020
7. Soffar SA, Mokhtar GM. Evaluation of the antiparasitic effect of aqueous garlic (Allium sativum) extract in hymenolepiasis nana and giardiasis. J Egypt Soc Parasitol. 1991;21(2):497-502.
8. Gebreyohannes G., Gebreyohanne M.: Medicinal values of garlic: A review. https://academicjournals.org/journal/IJMMS/article-abstract/4438B2713
9. Maha Reda Gaafar (2012) Efficacy of Allium sativum (garlic) against experimental cryptosporidiosis, Alexandria Journal of Medicine, 48:1, 59-66, DOI: 10.1016/j.ajme.2011.12.003
10. Nokes, C., S. M. Grantham-McGregor, A. W. Sawyer, E. S. Cooper, B. A. Robinson, and D. A. P. Bundy. 1992. “Moderate to Heavy Infections of Trichuris Trichiura Affect Cognitive Function in Jamaican School Children.” Parasitology 104 (3). Cambridge University Press: 539–47. doi:10.1017/S0031182000063800.
11. Pomorska-Wesołowska M. Pasożyty jako czynniki etiologiczne zakażeń szpitalnych. Zakażenia XXI wieku 2019;2(2):93–101. 10.31350/zakazenia/2019/2/Z2019015
12. STEPHENSON, L.S., C.V. HOLLAND, and E.S. COOPER. 2000. “The Public Health Significance of Trichuris Trichiura.” Parasitology 121 (S1). Cambridge University Press: S73–S95. doi:10.1017/S0031182000006867.